هفت بنای مذهبی مدرن (قسمت چهارم): Mortensrud Church
قسمت چهارم این مجموعه پست‌ها به کلیسای مورتنزراد (Mortensrud) در اسلو (Oslow) نروژ اثر Jensen & Skodvin Arkitektkontor اختصاص دارد. این کلیسا در اعماق جنگل‌های کاج در حومه اسلو قرار دارد و اگر شما ندانید که چنین بنایی در این محل وجود دارد، ممکن است بدون آن‌که متوجه‌اش شوید، از کنارش بگذرید. اما در هر حال این کلیسای کوچک که توسط گروه نروژی Jensen & Skodvin طراحی شده است به یک جاذبه معماری تبدیل شده است.
این پروژه معماری به هیچ عنوان پروژه ساده‌ای نبود، چرا که خواسته‌های کارفرما به نسبت چنین پروژه کوچکی بسیار خاص و توقعات بسیار بالا بودند.
قصبه یا بخش مورتنزراد که از سال ۱۹۸۰ شکل گرفته بود تا همین اواخر کلیسایی نداشت و در عوض مراسم عبادت روزهای یکشنبه را در یک مدرسه محلی برگزار می‌کرد. با این حال و به رغم این‌که به شدت محتاج کلیسایی بودند که متعلق به خودشان باشد، حاضر نبودند با هر کلیسایی کنار بیایند.
آن‌ها می‌خواستند که این کلیسا همچون کلیساهای سده‌های میانه نمادی قابل تشخیص و پرهیبت باشد. نوع طراحی آن باید به گونه‌ای می‌بود که یادآور زمانی باشد که کلیساها در جامعه نقشی فعال‌تر و آگاهانه‌تر داشتند. همه این‌ها نیازمند تلاشی گسترده برای بازسازی نقش گمشده کلیسا در شهری بود که تنها به نقطه توقفی موقتی برای زائران صومعه Cistercian تبدیل شده بود که در همان نزدیکی و در Hovedøya قرار داشت.
متریال‌های متضاد
این کلیسا بر روی قله تپه کوچکی قرار دارد که با انبوه درختان کاج احاطه شده است و اجزای تشکیل‌دهنده آن پلانی مستطیلی و کشیده و سقفی شیبدار است. کل بنا از دو حجم تشکیل شده است:کلیسا که در شمال قرار گرفته و مرکز بخش مورتنزراد که در جنوب واقع شده است.
سازه اصلی کلیسا چهارچوبی از پروفیل‌های فولادی است که با جوش‌کاری به هم متصل شده و با تیرهای افقی در محل خود تثبیت شده‌اند. بدنه‌ها ترکیبی از سنگ‌چینی و شیشه است که دیواره سنگی از بدنه شیشه‌ای کمی عقب نشسته است تا در دو طرف صحن کلیسا راهروهای باریکی بوجود آورد.
این آجرهای سنگی دست‌ساز با رنگ خاکستری روشن یک سطح ناهموار و یک سطح کاملا صاف دارند. سطح صاف آن‌ها به سمت داخل صحن کلیسا قرار دارد و سطح ناهموار آن‌ها از بیرون کلیسا و از درون شیشه‌ها کاملا قابل رویت است. این وضعیت تضادی دلپذیر میان شیشه شکننده و سنگ‌هایی که با بی‌دقتی عمدی در پشت آن کار شده‌اند ایجاد می‌کند. اما در داخل صحن کلیسا هم این دیوارهای بدون ملات باعث می‌شوند که نور فیلتر شده از درزها و شیارهای موجود وارد فضا شده و به این دیوار سنگی عظیم حالتی شکننده بدهد که در تضاد با ستون‌های فولادی تعریف‌کننده فضا قرار دارد.
طبیعت و ساختار
کلیسا به واسطه دیوارهای سنگی نمایان که بن‌مایه‌ای از رنگ غالب آن ناحیه را دارند و شیشه‌هایی که فضای سبز اطراف و نور متغیر آسمان را منعکس می‌کنند، به خوبی با محیط اطراف خود ترکیب شده است. برج ناقوس کلیسا در گوشه جنوب غربی و درختان تنومند کاج در بیرون کلیسا کل این مجموعه را به صورت طبیعی به هم متصل می‌کنند.
با عناصری که پیش از احداث بنا در سایت وجود داشته‌اند با احترام کامل رفتار شده است. تخته‌سنگ‌های موجود همچون جزیره‌هایی از میان بتن درجایی که کف کلیسا را می‌سازد سر برآورده‌اند. این سنگ‌ها را می‌توان در سالن اجتماعات، محل گروه کر و حتی آتریوم ورودی مشاهده کرد. درختان موجود در محل هم تا حد امکان حفظ شده‌اند.
به رسمیت شناخته شدن
افراد محلی به شدت از این کلیسا استقبال کرده‌اند. در واقع ظرف تنها چند هفته تعداد افرادی که در مراسم کلیسا شرکت می‌کردند سه برابر شده است. کشیش این بخش سوین-اریک اسکیب‌رک (Svein-Erik Skibrek) درباره استفاده از این امکان تازه می‌گوید:
«هنگامی که ما استفاده از این کلیسا را آغاز کردیم، حسی همانند بازگشت به خانه را داشتیم. […] این کلیسا عالی است، درخشان و باز است و حسی مقدس را به ما القا می‌کند.»
این کلیسا تنها از سوی افراد محلی مورد استقبال قرار گرفته، بلکه جوایز معماری متعددی را هم از آن خود کرده است. از میان این جوایز می‌توان به جایزه اروپایی طراحی فولاد در سال ۲۰۰۳ اشاره کرد. همچنین در سال ۲۰۰۷ به عنوان یکی از بناهای شاخص پس از جنگ در نروژ شناخته شد. هیات داوران در مورد آن گفته بودند:
«این بنا که با هزینه‌ای به نسبت کم ساخته شده است، بسیار با ابهت طراحی شده است. این کلیسا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نمادهای معماری معاصر ما شناخته خواهد شد»
معجزه مورتنزراد
Jensen & Skodvin به وضوح توانسته‌اند نه تنها به خواسته‌های جامعه محلی جامه عمل بپوشانند بلکه یکی از ارزشمندترین بناهای نروژ در سال‌های اخیر را به وجود بیاورند: «معجزه مورتنزراد»
این نامی است که اخیرا به کلیسا داده شده است. اما آن‌ها چگونه توانستند چنین کاری را انجام دهند؟ یکی از چیزهایی که کلیسای مورتنزراد را به پروژه‌ای استثنایی تبدیل کرده است شیوه ارتباط آن با سنت‌ها است. سقف شیبدار آن یادآور معماری کلیساهای قدیمی است اما در ساخت‌وساز آن نشانه‌هایی از طراحی مدرن صنعتی و معماری سنگی قرون وسطی دیده می‌شود.
این کلیسا توانسته است تعاملی پویا و در عین حال زیرکانه بین طبیعت و فرهنگ، گذشته و حال و همین‌طور سنت و مدرنیسم بوجود آورد.
مساحت: ۲۲۰۰ متر مربع
زمان ساخت: سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲
طراحی: Jensen & Skodvin Arkitektkontor
بودجه: ۵.۵ میلیون یورو (معادل ۸.۴۲ میلیون دلار)
عکاسی: Jan Olav Jensen و Per Berntsen
منبع (+)
